ਪੰਜਾਬ vs ਹਰਿਆਣਾ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹਰਿਆਣਾ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਪੱਖੋਂ ਵੱਡਾ ਹੀ ਅਖਵਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ 1 ਨਵੰਬਰ, 1966 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਕੇ ਹਰਿਆਣਾ ਰਾਜ ਕਾਇਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਨਵਾਂ ਰਾਜ ਉਕਰ ਆਇਆ। ਦੋਵਾਂ ਸੂਬਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਿਆਈ ਪਾਣੀਆਂ ਤੇ ਹੱਦਬੰਦੀ ਸਬੰਧੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੜੱਤਣ ਹਮੇਸ਼ਾ ਕਾਇਮ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ਕ ਇਹ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਮੁੱਦੇ ਅਦਾਲਤੀ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਹੇਠ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਸੂਬੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ‘ਤੇ ਆਪਸ  ‘ਚ ਜ਼ੋਰਅਜ਼ਮਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਸਾਢੇ ਚਾਰ ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗਰੀਬ ਭਰਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਰਿਆਣਾ ਨੇ ਅੱਜ ਕਈ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਵਡੇਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਮਦਨ ਜਾਂ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸੂਬੇ ਦਾ ਕੱਦ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਦੋਂਕਿ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ‘70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਹਰੀ ´ਾਂਤੀ ਨਾਲ ਜੋ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਠੁੱਸ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਪੰਜਾਬ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਹਿਜੇ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੂਬਿਆਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਖੜ੍ਹਾ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਹਰਿਆਣਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਸੂਚਨਾ ਤਕਨੀਕ (ਆਈ.ਟੀ.) ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਚਮਕ ਰਿਹਾ ਗੜਗਾਉਂ ਭਰਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਵਖਰੇਵੇਂ ਜ਼ਰੂਰ ਹਨ ਪਰ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝਾ ਵੀ ਬੜਾ ਕੁਝ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਸੂਬੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਲਈ ਮਾਣਯੋਗ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ। ਮਾਦਾ ਭਰੂਣ ਹੱਤਿਆ ਕਰਕੇ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚੋਂ ਘੱਟ ਲਿੰਗ ਅਨੁਪਾਤ ਕਰਕੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਦਾ ਨਾਂ ਬਰਾਬਰ ਹੀ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਚਮਕ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਤੱਕ ਹੀ ਮਹਿਦੂਦ ਹੈ।
ਹਰਿਆਣਾ ਵੱਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਦੇ ਕੁਝ ਠੋਸ ਕਾਰਨ ਵੀ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਅਹਿਮ ਤਾਂ ਇਸ ਸੂਬੇ ਦਾ ਕੌਮੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਣਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਪੰਜਾਬ ‘80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਤਿਵਾਦ ਵੱਲੋਂ ਸਿਰ ਚੁੱਕਣ ਦਾ ਘਾਟਾ ਸਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਉਹ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਈ.ਟੀ. ਜਾਂ ਰਿਟੇਲ ਦੀ ‘ਕ੍ਰਾਂਤੀ’ ਤੋਂ ਵਿਰਵਾ ਰਹਿ ਗਿਆ।                                                                                                                                                         

ਚਮਕ ਹਰਿਆਣਾ ਦੀ

• ਕੌਮੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ
• ਰਾਜ ਦਾ ‘70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਹੱਬ ਵਜੋਂ ਉੱਭਰਨਾ। ਆਈ.ਟੀ. ਦੀ ´ਕ੍ਰ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਗੁੜਗਾਉਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਲੈ ਆਂਦਾ।
• ਸਾਲ 1990 ਤੋਂ ਪਿੱਛੋਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਡਿਪੈਵਲਪਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਨਾ।
• ਸਿਆਸੀ ਸਥਿਰਤਾ, ਵਚਨਬੱਧ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ ਤੇ ਢੁਕਵੀਂ ਨੀਤੀ।
• ਹਰਿਆਣਾ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਰਾਜ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਸਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਸੂਬਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੈਲਿਯੂ ਐਡਿਡ ਟੈਕਸ (ਵੈਟ) ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਕਿਉਂ ਪਛੜਿਆ ਪੰਜਾਬ

• ਹਰੀ ´ਕ੍ਰ੍ਰਾਂਤੀ ਪਿੱਛੋਂ ਖੇਤੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਸਥਿਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਯੋਜਨਾਬੰਦੀ ਬਾਰੇ ਰਾਜ ਦਾ ਨਾਕਾਮ ਰਹਿਣਾ।
• ‘80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਤਿਵਾਦ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਸਥਿਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਆਟੋਮੋਬਾਈਲ, ਆਈ.ਟੀ. ਤੇ ਰਿਟੇਲ ਸੈਕਟਰਾਂ ‘ਚ ਪਛੜ ਜਾਣਾ।
• ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਰਾਜ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਸੂਬਿਆਂ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੇ ਜੰਮੂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਸਨਅਤੀ ਛੋਟਾਂ ਦੇਣੀਆਂ।